Met veel bewondering – en een tikkeltje jaloezie – luister ik altijd naar mensen die vloeiend meerdere talen spreken. Arabisch, Engels, Nederlands, Italiaans, Turks, Spaans, Chinees, Fries… Zelf ben ik opgegroeid met het Nederlands en het Twents. Mijn moedertalen. Vanwege familie in Australië leerde ik snel Engels en dankzij ons ‘vakantiekindje’ Nicolas sprak ik al vroeg een woordje Frans. Daarna volgden op school Duits en de zogenaamde dode talen oud-Grieks en Latijn. Later heb ik nog een cursus Arabisch en een cursus gebarentaal gevolgd. Ik heb een aardig gevoel voor taal, maar helaas ben ik veel woordenschat en grammatica ook weer kwijtgeraakt: ik had geen mensen in mijn omgeving om deze vreemde talen mee te spreken.
Er zijn in Nederland meer dan 2,5 miljoen mensen opgegroeid met een andere taal naast het Nederlands [1]. Een kwart van de 15-plussers gebruikt thuis het meest een andere voertaal. Dat kan een dialect zijn, een regionale taal zoals Fries, Limburgs en Nedersaksisch, of een compleet andere taal zoals het Pools, Turks of Engels [2]. Meertaligheid is een gegeven, maar toch heerst er in de Nederlandse samenleving soms nog een eentalige norm. Meertaligheid wordt geassocieerd met achterstand. Men denkt vaak dat de moedertaal het leren van het Nederlands in de weg staat. Het tegendeel is waar! Een goede beheersing van de thuistaal staat garant voor een goede beheersing van de schooltaal. Daarbij is het wel belangrijk dat kinderen voldoende en rijk taalaanbod ontvangen [3]. Taalkundig en psychologisch onderzoek laat zien dat de talen elkaar dan kunnen versterken [4].
In de laatste decennia is veel onderzoek gedaan naar de effecten van meertaligheid op de ontwikkeling. Het blijkt dat meertaligen over goede taalvaardigheden beschikken in beíde talen. Bovendien leidt meertaligheid tot een aantal cognitieve voordelen. Zo kunnen meertaligen onbelangrijke informatie beter negeren en kunnen ze makkelijker wisselen tussen taken. Ze communiceren beter en zijn creatiever [5]. Ook blijkt dat kinderen die opgroeien in een meertalige omgeving zich beter in het perspectief van de ander kunnen verplaatsen. Het besef dat er mensen zijn met een andere moedertaal, helpt kinderen te realiseren dat mensen niet allemaal op dezelfde manier naar de wereld om hen heen kijken [6]. Kortom, meertaligheid is een talent!
Internationale Moedertaaldag
Vandaag, 21 februari, is het de Internationale Moedertaaldag. Een dag speciaal om meertaligheid te vieren en om meer bewustzijn en begrip te creëren voor culturele diversiteit. Ik zou het fantastisch vinden wanneer alle 150 openbare bibliotheken in Nederland deze dag ook als een feestdag omarmen. Om zo de enorme diversiteit aan moedertalen van kinderen, jongeren en volwassenen te erkennen, te waarderen en te stimuleren. En het liefst natuurlijk alle dagen van het jaar. Maar hoe doe je dat?
De komende tijd ontvangen de Overijsselse en Gelderse Bibliotheken een bijzondere brief op de mat. De afgelopen weken zijn we in gesprek geweest met verschillende mensen met een andere moedertaal dan het Nederlands. Zij vertelden ons welke waarde hun moedertaal voor hen heeft, wat de bibliotheek voor hen betekent en hoe de bibliotheek hen nog meer thuis kan laten voelen. Zodat de bibliotheek nog meer een plek wordt voor alle inwoners, voor alle taalgemeenschappen. En wat ik zo mooi vind, is dat ieder van hen de bibliotheek daar graag bij wil helpen!
Hi! Ik ben Karien van Buuren, adviseur bij Rij
nbrink, bevlogen over leesbevordering en meertaligheid. Elke maand licht ik via deze blog iets uit waarmee bibliotheken invulling kunnen geven aan meertaligheid. Want meertaligheid is een verrijking!
Bronvermelding
[1] Bron: https://www.knaw.nl/nl/actueel/publicaties/talen-voor-nederland. Talen voor Nederland (2018). Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.
[2] Bron: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2021/28/kwart-15-plussers-spreekt-thuis-dialect-of-andere-taal-dan-nederlands
[3] Bron: https://www.nuffic.nl/nieuws/als-eentaligheid-tot-het-verleden-behoort
[4] Bron: https://www.uu.nl/sites/default/files/oratietekst_elma_blom.pdf
[5] Bron: https://nt2.sites.uu.nl/achtergrond-en-verder-lezen/meertaligheid-nadeel-of-voordeel/
[6] Bron: https://www.nemokennislink.nl/publicaties/meertalige-omgeving-verruimt-je-blikveld/
Verder lezen over de voordelen van meertaligheid? Kijk ’s op deze website. Leestip: het boek ‘Het meertalige kind’ door Marinella Orioni en de oratie ‘Wat iedereen moet weten over de taalontwikkeling van kinderen in een diverse samenleving’ van Elma Blom.
