Opvang van Oekraïense vluchtelingen in Nederland

De situatie in en rondom Oekraïne verandert van uur tot uur. De cijfers tonen hoe groot de humanitaire crisis is. Op 16 maart 2022 waren er ruim 1,85 miljoen mensen op de vlucht binnen Oekraïne. Tegelijkertijd waren er al 3 miljoen mensen gevlucht uit Oekraïne. Veel van hen worden opgevangen in de directe buurlanden: bijna 2 miljoen vluchtelingen zitten nu in Polen. De Verenigde Naties schatten dat uiteindelijk 5 miljoen Oekraïners kunnen vluchten.

Hoe verloopt de opvang van vluchtelingen?

Het is moeilijk te zeggen hoeveel vluchtelingen uit Oekraïne we in Nederland kunnen verwachten, maar de aantallen kunnen flink oplopen. Oekraïners die in Nederland opvang wensen, worden opgevangen. Het precieze aantal vluchtelingen dat nu al in Nederland is aangekomen is niet bekend. Dat komt omdat Oekraïners zich niet hoeven te melden in Nederland. Normaalgesproken mogen zij hier tijdelijk vrij verblijven. Wel zijn er gegevens beschikbaar over het aantal Oekraïners dat nu door gemeenten wordt opgevangen: op 18 maart 2022 waren dat 8500 personen. Alle Oekraïners die naar Nederland gevlucht zijn, worden gevraagd zich te laten registreren bij de gemeente. Dat geldt ook voor vluchtelingen die nu bij familie of vrienden verblijven. Nu is er nog geen goed zicht op het aantal Oekraïners dat bij familie of bij particulieren verblijft. Daar komt te zijner tijd meer zicht op, omdat zij zich kunnen inschrijven bij de gemeente waar zij verblijven, als ze over geldige Oekraïense documenten beschikken. Zo blijven ze in beeld en kunnen ze in aanmerking komen voor de ondersteuning die voor vluchtelingen beschikbaar is. Als de marechaussee mensen aantreft bij de grens, worden zij doorverwezen naar beschikbare opvangplekken. Als mensen met de trein of bus naar Nederland komen, worden zij door het Rode Kruis op stations doorverwezen naar opvanglocaties, zoals de RAI in Amsterdam of de Jaarbeurs in Utrecht. Van daaruit gaat men naar kleinere opvanglocaties in gemeenten. Alleen reizende kinderen worden soms direct ondergebracht bij gastgezinnen of opgenomen door mensen die niet het ouderlijk gezag hebben. Deze kinderen verdienen speciale aandacht en de juiste zorg vanwege mogelijke trauma’s.

Beschermde status

De Veiligheidsregio’s zetten momenteel stevig in om de eerste 50.000 vluchtelingen uit Oekraïne op te kunnen vangen. Ook wordt er rekening gehouden met nog grootschaligere opvang én de langdurige opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraïne heeft het overzicht waar centrale opvangplekken van de Veiligheidsregio’s beschikbaar zijn. Het idee is dat men ook huisvesting, zorg en leefgeld krijgt. Dat is onderdeel van de speciale Europese tijdelijke beschermingsregeling waar zij onder vallen: dankzij deze richtlijn hebben Oekraïners drie jaar lang een beschermde status en mogen zij zo lang in Nederland blijven. Daar hoort ook recht op werk, onderwijs en sociale voorzieningen bij. Oekraïense vluchtelingen die in de noodopvang verblijven krijgen 60 euro leefgeld per persoon per week. Oekraïense vluchtelingen die bij een gastgezin verblijven krijgen 135 euro per week. Dat bedrag loopt af bij meerdere inwonenden in hetzelfde gezin. Vanaf 1 april mogen Oekraïners ook zonder werkvergunning in Nederland werken.[1] Wel geldt er dan een meldplicht.

Onderwijs aan kinderen

Onder de vluchtelingen zijn veel kinderen. Het kabinet houdt in deze fase rekening met ca 15.000 tot 25.000 leerplichtige kinderen. Er worden voorbereidingen getroffen om het aantal beschikbare onderwijsplaatsen op nieuwkomersscholen op te schalen. In regio’s waar dat niet haalbaar lijkt, zet het ministerie van OCW in op extra, tijdelijke onderwijsvoorzieningen. Hier leren gevluchte kinderen de Nederlandse taal, krijgen ze vakonderwijs en wordt goed in de gaten gehouden hoe het met ze gaat. OCW verkent bovendien de inzet van docenten uit de Oekraïense gemeenschap zelf.

Nationaal Programma

Om alles in goede banen te kunnen leiden, wordt een Nationaal Programma ingesteld. Het kabinet juicht de vele initiatieven van burgers, maatschappelijke en commerciële organisaties om Oekraïners te helpen toe en steunt hen waar mogelijk. Het Rode Kruis, VluchtelingenWerk Nederland en het Leger des Heils bundelen hun krachten om deze initiatieven te coördineren. In gezamenlijkheid wordt een handreiking opgesteld voor particulieren die Oekraïense vluchtelingen opvangen, zodat ook alle burgers die opvangplekken aanbieden goed geïnformeerd worden. Het Rode Kruis heeft bovendien een (meertalige) WhatsApp-hulplijn gelanceerd voor vluchtelingen en een Nederlandstalig informatienummer voor mensen die vragen hebben over bijvoorbeeld particuliere opvang.[2]

Tip: De situatie voor Oekraïense vluchtelingen is sterk aan verandering onderhevig en er is nog veel onduidelijk. De website van VluchtelingenWerk Nederland biedt actuele informatie over Oekraïense vluchtelingen en informatie over hun procedures, opvang en het bieden van hulp.

 

[1] Bron: https://nos.nl/collectie/13888/artikel/2419676-vijf-vragen-over-oekraiense-vluchtelingen-in-nederland. Gevonden op 20-3-2022.

[2] Bron: https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/03/17/kabinet-biedt-vluchtelingen-uit-oekraine-verder-perspectief. Gevonden op 20-3-2022.